جهانی مملو از همدلی ومهربانی، آرزوی همه ماست اما گاهی رفتارها و نگرش‌های ناشی از قلدری و زورگويی اين آرزو و فضيلت زيبا را در جهان ما مخدوش می‌کند. برای آگاهی و مهارت بيشتر در اين راستا، در دپارتمان مشاوره و روانشناسی مجتمع در فصل زمستان، عنوان هماهنگ «از قلدری تا همدلی» برای فعاليت‌ها و آموزش‌های روانشناختی مقاطع انتخاب شد. آگاهی ما و فرزندان ما درمورد تعريف و مصداق‌های قلدری و راهکارهای مواجهه با آن، کمک می‌کند تا قربانی زورگويی نشويم، به ديگران آسيب نرسانيم و در مشاهده زورگويی به ديگران بالغانه عمل کنيم.
هنگامی که در رابطه‌ای، طرف دارای قدرت بيشتر از امکان و قدرت خود سوءاستفاده می‌کند و با پرخاشگری آشکار يا پنهان سعی در تهديد، باج گيری، تحقير يا هرگونه آسيب تعمدی به طرف ديگر دارد و در اين فرايند يک فرد به صورت مداوم توسط فرد يا گروهی که از او قوی‌ترند، مورد آزار قرار می‌گيرد، رفتار قلدری صورت گرفته است. قلدری ممکن است به صورت‌های متفاوتی از جمله قلدری فيزيکی يا جسمانی، روانی يا احساسي، کلامی، ارتباطي و سايبری در روابط افراد ظاهر شود.
قلدری فيزيکی يا جسمانی شامل رفتارهايی همانند آسيب‌زدن‌های مکرر بدنی، لگد زدن، مسدود کردن راه، هل دادن و لمس کردن به روش‌های ناخواسته و نامناسب باشد و در صورتی که کودکان ما نتوانند در مورد اين آسيب‌ها يا سوءاستفاده های جسمی با فردی آگاه و قابل اعتماد صحبت کنند ممکن است به صورت مداوم آزار جسمی ببينند و نتوانند از حق خود دفاع کنند.گفت وگوی صميمانه و امن با فرزندان اين امکان را فراهم می‌آورد.
قلدری کلامی
قلدری کلامی يا قلدری با کلمات بی‌رحمانه، شامل مواردی مثل نام‌گذاری با اسم‌های توهين‌آميز، تهديد و اظهارنظرهای همراه با بي‌احترامی در مورد ويژگی‌های شخصی (ظاهر، مذهب، قوميت، ناتوانی، گرايش جنسی و…) است.
مثال: وقتی کودکی به کودک ديگری می‌گويد: «تو واقعاً چاق هستی، مادرت هم همينطور.»
چگونه علائم را تشخيص دهيم؟
کودکان ممکن است در برخورد با اين نوع قلدری منزوی شوند، بدخلقی کنند يا تغييری در اشتهای آن‌ها ايجاد شود. بچه‌ها شايد چيزی که آن‌ها را آزار داده به شما بگويند و از شما بپرسند که آيا فکر می‌کنيد اين مطلب درست است يا خير.
ابتدا در مورد احترام گذاشتن به فرزندان خود آموزش دهيد. از طريق رفتار خود، نحوه رفتار شايسته با ديگران را به آن‌ها نشان دهيد. از معلمان تشکر کنيد، دوستان خود را تحسين کنيد و با کارکنان فروشگاه مهربان باشيد. بر عزت نفس خود تأکيد ورزيد و به فرزندان خود کمک کنيد تا نقاط قوت خود را بشناسند.
بهترين راهکاری که والدين می‌توانند در اين مورد در برابر فرزندان خود به کار ببرند، تقويت اعتماد‌به‌نفس و استقلال فرزندشان است. البته در صورت تشديد مشکل می‌توانند اقدامات لازم را در صورت نياز پيگيری کنند. در مورد روش‌های ايمن و سازنده که فرزندتان می‌تواند با آن در برابر يک دانشآموز قلدر قرار بگيرد، صحبت و با او تمرين کنيد.
کتاب تصميم گرفتم خودم باشم اثر کيم سو‌هيون انتشارات آثار قلم
قلدری فيزيکی يا جسمی
قلدری فيزيکی يا قلدری همراه با ارعاب و تهديد جسمی و تهاجمی شامل آسيب زدن‌های مکرر، لگد زدن، مسدود کردن راه، هل دادن و لمس کردن به روش‌های ناخواسته و نامناسب است.مثال: در کلاس، بچه‌ها يکی از دانش‌آموزان را موقع رد شدن، به زمين می‌اندازند.
نحوه تشخيص علائم
بسياری از دانش‌آموزان مخصوصاً: در سن بالاتر، به والدين خود نمی‌گويند که اين اتفاق می‌افتد، بنابراين بايد مراقب علائم هشداردهنده احتمالی مانند بريدگی‌ها و زخم‌های بی‌دليل، خراش يا کبودی، آسيب ديدن لباس‌ها يا شکايت‌های مکرر از سردرد و معده‌درد باشيد.
چه بايد کرد؟
اگر مشکوک هستيد که فرزندتان مورد آزار و اذيت فيزيکی قرار مي‌گيرد، يک مکالمه کاملاً معمولی را شروع کنيد و بپرسيد در مدرسه، هنگام ناهار يا تعطيلات يا در راه خانه چه اتفاقاتی می‌افتد و چه‌کار می‌کند. بر اساس پاسخ‌ها، بپرسيد که آيا کسی با او بد رفتار کرده يا نه. سعی کنيد احساسات خود را کنترل کنيد. داشتن ارتباط مداوم و البته راحت با فرزندتان کمک می‌کند که او راحت‌تر و زودتر، مشکلات خود را بازگو کند. داشتن رابطه خوب با معلم‌ها و مشاور مدرسه هم کمک‌کننده است.حتماً تاريخ و زمان وقوع حوادث مرتبط با زورگويی، پاسخ افراد درگير و اقدامات انجام شده را مستند کنيد. با والدين دانشآموز يا دانش‌آموزان قلدر تماس نگيريد تا خودتان مسائل را حل کنيد. اگر کودک شما همچنان از نظر جسمی آسيب مي‌بيند و شما به کمک‌های بيشتری فراتر از کمک مدرسه نياز داريد، با مجری قانون تماس بگيريد. قوانينی برای مقابله با قلدری و آزار و اذيت وجود دارد و برای مواردی است که نياز به اقدام اصلاحی فوری دارد.
قلدری رابطه‌ای
قلدری رابطه‌ای يا قلدری با روش‌های طردکننده، شامل ممانعت عمدی از يک فرد برای عضويت در يک گروه است؛ خواه سر ميز ناهار، بازی، ورزش يا فعاليت‌های اجتماعی باشد.مثال: گروهی از دختران کلاس مدام در مورد برنامه‌هایشان برای آخر هفته صحبت می‌کنند و عکس‌های‌شان را به اشتراک می‌گذارند و با يکی از اعضای جديد يا دعوت‌نشده گروه، طوری رفتار می‌کنند که انگار وجود ندارد.
چگونه علائم را تشخيص دهيم؟
مراقب تغييرات خلقی، کناره‌گيری از گروه همسالان و تمايل بيشتر از حد معمول به تنهايی، باشيد. دختران بيشتر از پسران در معرض محروميت اجتماعی، ارعاب غيرکلامی يا عاطفی هستند. درد ناشی از اين قلدری می‌تواند به اندازه قلدری فيزيکی آسيب‌زا باشد و حتی بيشتر طول بکشد.
چه بايد کرد؟
صحبت کردن با فرزندان‌تان را در مورد اينکه روزشان چگونه گذشته، به يک روال هميشگی تبديل کنيد. به آن‌هابگوييد چيزهايی را در مدرسه پيدا کنند که آن‌ها را خوشحال می‌کند. به ويژگی های مثبت آن‌ها اشاره کنيد و مطمئن شويد که می‌دانند افرادي در اطراف‌شان هستند که از ته دل دوست‌شان دارند و به آن‌ها اهميت می‌دهند. روی رشد استعدادها و علايق آن‌ها در موسيقی، هنر، ورزش و فعاليت‌های بعد از مدرسه متمرکز شويد تا فرزندان‌تان خارج از مدرسه، روابط محکمی برای خود ايجاد کنند.
کتاب چگونه با هر کسی صحبت کنيم اثر ليل لوندز انتشارات ذهن آويز
زورگويی سايبری يا قلدری در اينترنت
آزار و اذيت سايبری يا قلدری در فضای مجازی شامل ايجاد مزاحمت برای شخصی با انتشار کلمات زشت، دروغ‌ها و شايعات نادرست از طريق ايميل، پيام‌های متنی و پست‌های رسانه‌های اجتماعی است. پيام‌های جنسيتی و نژادپرستانه که فضايی خصمانه ايجاد می‌کنند، حتی زمانی که مستقيماً فرزند شما را هدف قرار نمی‌دهند می‌توانند در دسته زورگويی سايبری قرار بگيرند.
چگونه علائم را تشخيص دهيم؟
مراقب باشيد و بررسی کنيد که آيا فرزند شما زمان بيشتری را به صورت آنلاين می‌گذراند و بعد از آن، غمگين و مضطرب است؟ حتی اگر او در حال خواندن چيزهای دردناک در کامپيوتر، تبلت يا گوشی خود است، اما احتمال دارد اين تنها راه تعاملات اجتماعی او باشد. اگر مشکل خواب دارد، ترجيح می‌دهد که در خانه بماند يا از فعاليت‌هايی که زمانی دوست داشت، کناره‌گيری می‌کند، ممکن است نشانه‌هايی از مورد آزار قرار گرفتن باشد.
چه بايد کرد؟
تقريباً نمی‌توانيد کنترلی روی اعمال ديگران در اينترنت داشته باشيد. پيام‌ها و پست‌های آزار دهنده در کسری از ثانيه منتشر و پخش می‌شوند. تنها کاری که می‌توانيد بکنيد اين است که برای استفاده از اينترنت، محدوديت‌هايی تعيين کنيد. در مورد محدوديت‌های زمانی متناسب با سن، با فرزند خود به توافق برسيد. قبل از استفاده فرزندان‌تان از سايت‌ها، برنامه‌ها و دستگاه‌های ديجيتال پرطرفدار، حتماً خطرات آن را بشناسيد. به فرزندان خود بگوييد که فعاليت‌هاي آنلاين آن‌ها را زير نظر خواهيد داشت. به آن‌ها بگوييد که اگر مزاحمت سايبری را تجربه کردند، نبايد با آن تعامل داشته باشند، پاسخ دهند يا برای کسی بفرستند.در عوض، آن‌ها بايد به‌اندازه‌ای با شما صميمی باشند که اين آزارها را به شما اطلاع دهند تا بتوانيد پيام‌های توهين‌آميز، از جمله تاريخ و زمان دريافت آن‌ها را ثبت کنيد. زورگويی سايبری را به مدرسه و ارائه‌دهنده خدمات آنلاين گزارش دهيد. اگر آزار و اذيت سايبری به تهديد و پيام‌های صريح جنسی تشديد شد، با مجری قانون نيز تماس بگيريد.درصورتی که فرزندتان در مورد آزار و اذيت شدن خود يا آزار و اذيت شخص ديگری به شما اطلاع داد، از او حمايت کنيد. شجاعت او را به خاطر گفتن اين حرف تحسين کنيد و بدون عصبانی شدن و قضاوت کردن، اطلاعات مورد نياز را جمع‌آوری کنيد.هميشه با قلدری، به‌ويژه اگر شديد يا مداوم شود، ابتدا با معلم يا مدير فرزندتان تماس بگيريد تا وضعيت را زير نظر بگيرند.
نغمه تقوی / روانشناس مجتمع آموزشی شهيد مهدوی
