دهم مهرماه در تقویم ایرانیان به نام بزرگ‌مرد شعر و ادب پارسی، خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی رقم خورده است. بزرگ غزل‌سرای زبان پارسی که محبوبیت بی‌مانند او در فرهنگ و ادب ایران زبانزد است.
جناب کوروش کمالی سروستانی، پژوهشگر و زبان‌شناس که روز بزرگداشت حافظ را به ثبت رسانده است در خصوص چگونگی این گزینش می‌گوید: «وقتی دیوان حافظ را ورق می‌زدم صحبت مهر و دوست شد. همچنین شأن حافظ در بین شاعران بسیار بالاست و نمرة حافظ هم بیست است. بنابراین 20 مهر روز بزرگداشت حافظ نام‌گذاری شد».
در شعر و نگاه حافظ از دیدگاه حافظ‌پژوهشان نمی‌توان به دنبال خط فکری و یک نظرگاه کلی بود. در عین پیچیدگی و گونه‌گونی می‌توان نظام پیچیدة ذهنی او را در ساده‌ترین حالت تبیین کرد. اين‌گونه که هر کدام از افراد جامعه می‌توانند برداشت و تحلیل اختصاصی از شعر حافظ برای خود داشته باشند که با دیگری متفاوت باشد.
شعر حافظ با تمام تناقضات ظاهری به راحتی برای دورترین ادراک‌های پارسی قابل درک است. شعر حافظ نه تعلیمیِ صرف است نه غناییِ مطلق، بلکه مفاهیمی چون عشق، غنا، ملامت، پند و اندرز، مدح و مرثیه همه با هم در اشعار او حاضر و ناظرند. به‌طور مثال در یک غزل او برخلاف شاعری مانند سعدی شاهد تنوع موضوعات مختلف در محور عمودی شعر هستیم، به‌طوری‌که هر بیت دارای مفهوم مجزا و جداگانه است.
اما در این نوشته به شکل خاص با رویکرد ادبیات تعلیمی و موضوع صداقت در اشعار حافظ روبه‌رو هستیم. در مفاهیم (آی بی) IB یکی از شاخصه‌های دانش‌آموز موفق و چه بسا معلم و مدیر موفق، داشتنِ صداقت است. جالب است که گویا حافظ از زبان ما و در دورة ما سخن می‌گوید. شیرین‌تر اینکه او حتی در مورد نصحیت‌گویی و نصیحت‌شنوی نیز موضع دوگانه‌ای دارد. به‌گونه‌ای که گوش شنوایی برای نصیحت شنيدن از دیگران ندارد و نصحیت ناصحان را مورد طنز قرار می‌دهد و می‌گوید:
« برو معالجة خود کن ای نصیحت‌گو شراب و شاهد شیرین که را زیانی داد»
(بهاءالدین خرمشاهی)
مفاهیم گوناگون ادبيات تعلیمی مثل نیکی‌کردن، وفای به عهد، حُسن خُلق، قناعت، ایثار، دوری از ریا، توصیه به دعا و قرآن و آزاده بودن، عشق به وطن و … بارها در شعر حافظ ديده مي‌شود. با توجه به اهمیت موضوع صداقت و هماهنگی با مفاهیم آی‌بی (IB) نمونه‌هایی تعليمي با موضوع رياكاري از این شاعر گران‌قدر را در ادامه ذکر می‌کنیم:
حافظ مکن ملامت رندان که در ازل
ما را خدا ز زهد ریا بی‌نیاز کرد
غلام همت آن نازنینم
که کار خیر بی روی و ریا کرد
حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی
دام تزویر مکن چون دگران قرآن را
در میخانه ببستند خدایا مپسند
که در خانه تزویر و ریا بگشایند
سمانه برنجی / دبیر ادبیات مقطع متوسطه ۲
